Eagle Shelter: kunnen zijn wie je bent en ontdekken wat je past
Mensen in een kwetsbare positie hebben een grote afstand tot werk en de samenleving, is vaak de gedachte. Dat dit zeker niet altijd waar is, blijkt uit het onderzoek 'De Drempel Over'. Het onderzoeksrapport beschrijft 14 succesvolle initiatieven, waaronder de Eagle Shelter in Dongen, een zelfregiecentrum ontwikkeld door en voor de gasten zelf. 'Deze plek is van iedereen. En daardoor gaan mensen anders naar zichzelf en naar de ander kijken', vertelt initiatiefnemer Conny. 'Niet alleen binnen deze tuinhekjes, maar ook daarbuiten. En dan ontstaat er een beweging waar ik in geloof.'
Eagle Shelter is opgezet vanuit de ambitie om een vrijplaats te creëren waar ruimte is voor eigenheid. Een zelfregieplek waar je mag zijn wie je bent en waar je kunt uitvinden wat bij je past. Voor iedereen, niet alleen voor de kwetsbaren. Iedereen is gast en wordt onbevangen verwelkomd. 'Mensen kunnen hun talent delen, hun verhaal delen. Maar als je binnenstapt, hoef je alleen je voornaam te delen', aldus Conny.
Natuurlijke plek
In eerste instantie is de Eagle shelter gestart met eigen middelen. In het begin is er een bijdrage van het Oranjefonds geweest. De gemeente is toen langsgekomen en heeft een tweejarige pilot bekostigd. Nu springt de woningbouw bij omdat ze merken dat de overlast afneemt. Bedrijven in de omgeving doneren materiaal en spullen. Na een aanbesteding krijgt de Eagle Shelter nu een subsidie van de gemeente. 'De Eagle shelter is heel goed voor onze gemeente Dongen', licht wethouder René Jansen toe. 'We moeten een plek hebben, een soort voorfase om meer mensen in Dongen te kunnen helpen, zonder dat ze naar de duurdere zorg gaan. Dit is een heel natuurlijke plek waar mensen op een organische manier verder worden geholpen en worden ondersteund.'
Het rapport De Drempel Over is in 2020 gepubliceerd. In 2023 is bovenstaande film over de Eagle Shelter gemaakt. Dit artikel is een update van een artikel uit 2020 waar de film aan is toegevoegd. Op 20 november 2020 nam voormalig staatssecretaris Paul Blokhuis van het ministerie van VWS het onderzoeksrapport in ontvangst. Dat gebeurde tijdens een online bijeenkomst in samenwerking met Out of the Box TV, één van de initiatieven uit het onderzoek. Het onderzoek is een initiatief van Movisie, MIND, Werkplaats COMO en Divosa.
Richting een beter leven
Movisie-onderzoekers onderzochten hoe mensen in een kwetsbare positie, zoals psychisch kwetsbare en dakloze mensen ondersteund kunnen worden bij het vinden van een betere plek in de samenleving. 'De Drempel over’ bevat beschrijvingen van 14 initiatieven die het net anders aanpakken. Met succes: maar waar zit dat succes in?
Stappen zetten richting een beter leven, dat is waar alle initiatieven om draaien. Wat dat betere leven inhoudt, is voor iedereen verschillend. Soms is het feit dat iemand deelneemt aan een initiatief al een stap voorwaarts. Voor anderen is deelname de opstap naar regulier werk.
Zo is bij Out of the Box TV in een klein team plek voor mensen met een psychische kwetsbaarheid om mee te werken aan de ontwikkeling en tv-uitzending van ervaringsverhalen. De Voedseltuin is een leer- en werkplek voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt waar zij voedsel produceren voor mensen met een kleine portemonnee.
Bekijk de opname van de bijeenkomst
Vertrouwen in mogelijkheden
De voorbeelden verschillen van elkaar. 'Toch zijn er een aantal waarden die op alle plekken terugkomen: zelfregie, gelijkwaardigheid en wederkerigheid, een fijne en inspirerende omgeving en vertrouwen in de mogelijkheden van iedereen', aldus Movisie-expert Ellen van Elswijk. 'Weer ergens bij horen, zingeving en opdoen van (arbeids)ritme blijken andere belangrijke succesfactoren voor meer participatie. Met geduld iemand zijn pad laten vinden: hoe krachtig is dat!’
Ik vind het hoopgevend dat er in het onderzoek meer dan 100 goede praktijkvoorbeelden aan bod komen waar psychisch kwetsbare en dakloze mensen vanuit hun talenten en passies aan een toekomst werken. We hebben allemaal een beperking. Het succes van de initiatieven zit mede in het feit dat iedereen elkaar vanuit een gelijkwaardige positie aanspreekt. Hopelijk komen in alle gemeenten dergelijke initiatieven tot stand. - Voormalig staatssecretaris Paul Blokhuis van VWS
Divosa-voorzitter Erik Dannenberg in het voorwoord: ‘Vroeger plaatsten we dakloze en psychisch kwetsbare mensen buiten de maatschappij. Nu weten we hoe belangrijk het is om qua locatie en sociale- en economische omgeving zo gewoon mogelijk mee te kunnen doen. De initiatieven gaan bovendien uit van de vraag: wie ben je en wat kun je? En niet: wat mankeer je?’
Positieve gevolgen
Meer participatie van psychisch kwetsbare en dakloze mensen leidt tot meer inclusie, minder zorgkosten en minder overlast, blijkt uit het onderzoek. Mensen voelen zich gezien en dat heeft veel positieve gevolgen. Een deelnemer vertelt in het onderzoek dat ze geen gebruik maakt van haar indicatie voor dagbesteding nu ze een aantal dagen naar The Living Museum gaat. Ook maken veel deelnemers minder gebruik van tijdelijke opname, van de crisisdienst (bij Buro Andersom) of van ggz-behandeling (Eagle Shelter). Daarnaast neemt het gebruik van medicatie af, zeggen veel deelnemers.
Financieel lastig rondkomen
Desondanks is het voor veel initiatieven lastig om financieel rond te komen. Bijna alle initiatieven worden deels gefinancierd op basis van Wmo-indicaties of via de Participatiewet. Sommige initiatieven krijgen daarnaast een projectfinanciering van de gemeente. Daarnaast worden fondsen aangeschreven, hoopt men op donaties en levert men andere diensten.
Bij deze initiatieven gebeuren dingen met mensen die niet zelden beter werken dan de formele zorg. We moeten samen met gemeenten en het Rijk bekostigingsvormen vinden die hierbij passen. Vanuit Divosa gaan we de succesfactoren van de initiatieven uit het onderzoek breed onder de aandacht brengen bij gemeenten, in samenwerking met MIND, Movisie en Werkplaats COMO. - Divosa-voorzitter Erik Dannenberg
Ook voormalig staatssecretaris Blokhuis roept op tot actie: ‘Er zijn zoveel mooie voorbeelden, we gaan het ook hebben over financiering. Ik geef liever geld uit aan mooie woonplekken voor psychisch kwetsbare en dakloze mensen en mooie projecten als deze, dan dat we als samenleving geld steken in zalen met stapelbedden voor de maatschappelijke opvang. Dat laatste is duurder en mensen worden er minder gelukkig van. De maatschappelijk opvang ging jarenlang teveel over minder overlast en te weinig wat ervoor nodig is dat mensen een gelukkig leven leiden en meedoen aan de samenleving.’
