Participatief Drama

Participatief Drama beoogt met diverse participatieve (drama)methodieken de positie van kwetsbare mensen in de samenleving te verbeteren. Zij krijgen een stem, vinden ondersteuning bij elkaar en bij het eigen sociale netwerk en maken zelf inzichtelijk hoe hun leven eruit ziet en waar zij tegenaan lopen.

Download de uitgebreide methodebeschrijving.

Methodebeschrijving-participatief-drama.pdf 796.35 KB

Onderzoek wijst uit dat er een duidelijke impact merkbaar is voor deelnemers: ze zagen een gezonde portie verwarring en actieve participatie. Ook jongeren zelf geven aan dat de morele dilemma’s herkenbaar zijn en het interactieve karakter van de voorstelling hen aanspreekt. De grootste ontwikkeling vindt plaats op persoonlijke ontwikkeling en emotioneel welzijn: zij hebben het gevoel dat de regie over het eigen leven toeneemt. De impact zou nog groter kunnen worden als er na de voorstelling een vervolg zou plaatsvinden in de lessen.

Doelgroep

Participatief Drama is een sociale interventie die in te zetten is voor een veelheid aan doelgroepen waar kwetsbaarheid speelt. Deze kwetsbare mensen vinden het moeilijk om voor zichzelf op te komen, bevinden zich in een achterstandspositie en/of hebben moeite om mee te doen in de maatschappij. Denk daarbij aan mensen met een psychosociale problemen, bewoners van een probleemwijk, mensen met een verstandelijke beperking, senioren, mensen die tegen de armoedegrens aan leven, vrouwen in een typische mannenorganisatie, enzovoorts.

Doel

Het hoofddoel van Participatief Drama is dat de positie van kwetsbare mensen in de samenleving verbetert, doordat zij een stem hebben gekregen, ondersteuning hebben gevonden bij elkaar en bij het eigen sociale netwerk en doordat zij zelf inzichtelijk hebben gemaakt hoe hun leven eruit ziet en waar zij tegenaan lopen.

Aanpak

Participatief Drama is een praktische invulling van het nieuwe Wmo-beleid. Het is een veilige haven waar kwetsbare mensen elkaar ondersteunen en waar zij leren participeren. Gedurende een bepaalde periode (van minimaal een half jaar) ontmoeten kwetsbare personen elkaar wekelijks. Tijdens de bijeenkomsten delen de participanten, door middel van diverse participatieve (drama)methodieken onder begeleiding van een facilitator en een co-facilitator (en eventueel een zorgbegeleider) hun ervaringen, problemen en uitdagingen. Gezamenlijk zoeken ze in deze veilige omgeving naar manieren om met de uitdagingen in het leven om te gaan, zonder de directe impact van het ‘echte’ leven.

De groep verkent gezamenlijk welke thema’s voor hen belangrijk zijn. De facilitator kiest samen met de groep een aantal thema’s waar het merendeel van de deelnemers zich in herkent. Als de deelnemers klaar zijn om de dialoog aan te gaan met het eigen sociale netwerk, worden die thema’s uitgediept door er scènes van te maken. Deze scènes bij elkaar vormen een zogenaamde Forumtheater-voorstelling. Dit is een interactieve vorm van theater waarbij het publiek actief wordt betrokken bij de dialoog op het podium; het publiek gaat letterlijk het podium op en transformeert van toeschouwer naar ‘doeschouwer’. Een Forumtheater-voorstelling kan één of twee scènes bevatten maar het kan ook een volledige voorstelling zijn. De deelnemers gaan in dialoog met andere kwetsbare mensen, ‘stakeholders’, familieleden, buurtbewoners en andere betrokkenen. Het sociale netwerk wordt letterlijk en figuurlijk geactiveerd en helpt de kwetsbare mensen bij het zoeken naar alternatieven. Kwetsbare mensen hoeven er immers niet alleen voor te staan.

Uitvoerende organisaties

De interventie Participatief Drama is volledig modulair en kan toegepast worden door zowel kleine als grote organisaties, afhankelijk van de precieze vraag. Denk bijvoorbeeld aan zorg- en welzijnsinstellingen, opleidingen voor sociaal-cultureel werk, voortgezet (speciaal) onderwijs, antidiscriminatiebureaus, belangenorganisaties en buurthuizen.

Op dit moment faciliteert Formaat vijf zogenaamde Participatief Drama ‘Theaterateliers’ (‘Buurtatelier’, ‘Seniorenatelier’). Daarnaast draaien de organisaties Roads in Haarlem en Omnizorg in Apeldoorn zelfstandig interventies. Deze worden gecoacht door Formaat.

Ontwikkelaar
Stichting Formaat, Werkplaats voor Participatief Drama
info@formaat.org
010 452 40 45
www.formaat.org

Contactpersoon
Dhr. Luc Opdebeeck
lucopdebeeck@formaat.org
06 51 17 74 53

Onderzoek

Twee externe partijen (Mak e.a., 2006 en Rutten e.a., 2003) hebben onderzoek gedaan naar de effectiviteit van Participatief Drama. De onderzoeken waren gericht op de morele ontwikkeling van jongeren door het deelnemen aan verschillende Forumtheater-voorstellingen. Forumtheater is één van de onderdelen van Participatief Drama. Het eerste onderzoek geeft aan dat er geen significante verschillen merkbaar zijn in de morele ontwikkeling van jongeren tussen de voor- en nameting. De onderzoekers geven wél aan dat er een duidelijke impact merkbaar is voor de deelnemers aan het proces: ze zagen een gezonde portie verwarring en actieve participatie. Ook geven de jongeren zelf aan dat de morele dilemma’s herkenbaar zijn en het interactieve karakter van de voorstelling hen aanspreekt. Docenten en begeleiders zijn ook positief over de voorstelling, maar zien zes weken erna geen effect. Het zou volgens de onderzoekers beter zijn wanneer er na de voorstelling een vervolg had plaats gevonden tijdens de lessen. Het tweede onderzoek meet wel enkele zichtbare effecten op fair play in het veld en een positiever team- en clubklimaat, maar bijvoorbeeld niet op de fair play oriëntatie van spelers of het moreel redeneren buiten het veld. De onderzoekers van beide onderzoeken geven aan dat de onderzoeksresultaten vanwege het gehanteerde onderzoeksdesign voorzichtig geïnterpreteerd moeten worden. Een derde onderzoek is uitgevoerd door Stichting Formaat zelf (2014) door middel van het turven van uitspraken van 75 deelnemers over het dagelijks leven, geordend volgens het ‘Kwaliteit van Leven’ - model. De resultaten laten zien dat deelnemers op de domeinen ‘Persoonlijke Ontwikkeling’ en ‘Emotioneel Welzijn’ de grootste ontwikkelingen doormaken en dat zij het gevoel hebben dat de regie over het eigen leven toeneemt.

Samenvatting werkzame elementen

  • Kwetsbare mensen stellen zelf doelen en bepalen waar ze aan willen werken.
  • Het verhaal (en de problemen en/of uitdagingen) van de deelnemer staat centraal.
  • Gelijken ondersteunen elkaar en gaan actief met de eigen en elkaars problemen aan de slag.
  • Kwetsbare mensen krijgen een stem.
  • Inzetbaar voor een veelheid van doelgroepen.
  • Een veilige haven om te leren participeren, zonder de consequenties van het echte leven.
  • Het sociale netwerk van de kwetsbare mensen wordt in kaart gebracht en geactiveerd om steun te bieden waar dat nodig is.
  • Door middel van Forumtheater-voorstellingen wordt het sociale netwerk actief betrokken in een dialoog over de (structurele /systeem)factoren die invloed hebben op de leefwereld van de doelgroep.
  • Vergroting van emotioneel welzijn en stimulans voor de persoonlijke ontwikkeling.