Gemeenten willen de gezondheid van hun inwoners bevorderen. Daar is ook een wettelijk kader voor: de Wet publieke gezondheid (Wpg). Participatie beïnvloedt gezondheid, maar een goede gezondheid maakt ook participatie mogelijk. De Wet publieke gezondheid en de wetten van het sociaal domein hebben dus duidelijke raakvlakken. En dat vraagt om gecombineerd beleid.

Voorbeelden van combinaties

In deze beleidsprogramma’s ligt de focus op eigen kracht én zijn slimme combinaties gemaakt van:

1. gezonde leefstijl en buurtnetwerken. De Gezondheidsrace in Laarbeek is een burgerinitiatief waarin vier teams strijden om de titel ‘de fitste kern van Laarbeek’.
2. gezond gewicht en de samenwerking zorg-welzijn. In het Groningse Vinkhuizen, op je gezondheid is samen met bewoners, wijkorganisaties, eerstelijnszorg, bedrijven en gemeentelijke diensten de ‘Open dag van Vinkhuizen’ georganiseerd die 600 bezoekers trok.
3. gezond eten en schuldenproblematiek. Gezonde Voeding van de gemeente Nijmegen hielp mensen met schuldenproblematiek middels een budgetteringscursus om goedkoop én gezond te eten; daarnaast werden gezonde schooltuinen gerealiseerd en verbeterde het voedingsaanbod in grote speeltuinen.
4. sport, gezondheid en mensen met een beperking. Bekijk de visie Vitale Dorpen 2014-2017 van de gemeente Utrechtse Heuvelrug.

De eerste drie beleidsprogramma’s zijn ontwikkeld in het kader van het ZonMw programma Gezonde Slagkracht.

Wetenschap pleit voor gecombineerd beleid

De Wet Publieke Gezondheid vraagt van gemeenten om elke vier jaar een Gezondheidsnota op te stellen. Die nota is in steeds meer gemeenten een integraal beleidsplan, waarin ook met andere beleidsterreinen verbinding wordt gezocht. Deze ontwikkeling komt voort uit wetenschappelijke inzichten over de samenhang tussen gezondheid en een waaier aan factoren: niet alleen ‘leefstijl’ op zich, maar ook plaatselijke luchtvervuiling, verkeersinrichting, de kwaliteit van woningen, groen in de wijk, sociale voorzieningen, werk & inkomen, (laag)geletterdheid en meer. Dahlgren en Whitehead hebben deze mix van onderling samenhangende gezondheidsfactoren treffend weergegeven in hun regenboogmodel, dat veel wordt gebruikt door gezondheidsonderzoekers.

Eigen kracht wordt leidend in gezondheidsbeleid

Een andere ontwikkeling in gezondheidsbeleid is de nadruk op eigen kracht, zelfzorg en regieversterking, in plaats van het nastreven van een perfecte gezondheid. In dit filmpje wordt de nieuwe definitie van gezondheid helder uitgelegd: positieve gezondheid.

Meer informatie

Het ZonMWprogramma Gezonde Slagkracht biedt voorbeelden van integrale gezondheidsaanpakken uit 130 gemeenten. De Handreiking Gezonde Gemeente van het RIVM biedt uitgebreide informatie, tools en voorbeelden voor integraal gezondheidsbeleid.

Hoe wijkteams werken aan gezonde wijken: ‘Jouw’ wijk of dorp gezonder? Twee adviezen die geen extra tijd kosten.