Vrijwillig gezonder
De bijdrage van vrijwilligerswerk aan de psychosociale gezondheid van vrijwilligers
Kun je je door vrijwilligerswerk te doen, gezonder voelen? Ja, zo blijkt uit verschillende onderzoeken. De kans op depressie verkleint en het zorgt voor minder stress. Hoe dit precies werkt, beschrijft sociologe Riëtte Joosse in haar masterscriptie, waarin ze de interventie Resto VanHarte onder de loep neemt. Vrijwilligers die voor Resto VanHarte werken, ervaren een betere gemoedstoestand, meer sociale steun en een hogere eigenwaarde.
Resto VanHarte is een stichting die mensen uit hun isolement wil halen door gezamenlijke maaltijden te organiseren. Hiervoor maken ze gebruik van een grote groep vrijwilligers. De stichting richt zich niet alleen op het welbevinden van de deelnemers, maar ook op dat van de vrijwilligers. Riëtte Joosse onderzocht bij Resto VanHarte of de vrijwilligers zich op psychisch en sociaal gebied gezonder voelen door het verzorgen van al die maaltijden. In andere woorden: of ze gezondheidsvoordeel ervaren door het doen van vrijwilligerswerk.
De ervaringen van de vrijwilligers
De resultaten laten zien dat alle vrijwilligers positief zijn over het doen van vrijwilligerswerk. Toch benoemt maar een deel van de vrijwilligers dat ze zich gezonder voelen door het doen van vrijwilligerswerk. Ze ervaren een betere gemoedstoestand, meer sociale steun en een hogere eigenwaarde. Volgens de vrijwilligers komt dit doordat het vrijwilligerswerk voor meer sociale contacten zorgt en het een reden geeft om de deur uit te gaan. Het vrijwilligerswerk geeft afleiding, eigen problemen komen meer op de achtergrond. Ook geeft het werk de vrijwilligers meer zelfvertrouwen. De meeste vrijwilligers ervaren geen verandering in hun gezondheid. Maar desondanks noemen ze wel positieve ervaringen met het vrijwilligerswerk. Ze geven bijvoorbeeld aan dat ze meer sociale contacten en meer structuur in hun leven hebben gekregen. Er kan dus wel degelijk sprake zijn van een verbeterde gezondheid, ook al ervaren de vrijwilligers dat zelf niet zo.
Rest van Harte
Resto VanHarte creëert laagdrempelige ontmoetingsplaatsen voor mensen die in een sociaal isolement verkeren. De interventie Resto VanHarte is door een onafhankelijk panel beoordeeld als Goed Beschreven. Bekijk de methodebeschrijving in de databank effectieve sociale interventies van Movisie. Lees ook een interview met Eric Apon, coördinator en fondsenwerver voor de Restoprojecten in Noord-Nederland.
Wie heeft er het meeste baat bij vrijwilligerswerk
De vrijwilligers bij Resto VanHarte zijn vaak laagopgeleid, werkloos en alleenstaand. Daarbij hebben de meesten gezondheidsklachten. Volgens andere onderzoeken doen mensen met deze kenmerken het minste vrijwilligerswerk. Dat bij Resto VanHarte juist deze vrijwilligers te vinden zijn is niet zo gek, aangezien ze voldoende aandacht en begeleiding bieden. De vrijwilligers zijn tenslotte ook onderdeel van de interventie die Resto VanHarte biedt. Bij interventies kan er sprake zijn van een Mattheüseffect. Hiermee wordt bedoeld dat degenen die de interventie het hardst nodig hebben, omdat ze bijvoorbeeld heel eenzaam zijn, minder profiteren van de interventie dan degene waarbij de eenzaamheid wel meevalt. Verrassend is dat dit onderzoek laat zien dat de vrijwilligers die hun gezondheid het negatiefst beoordelen ook het grootste gezondheidsvoordeel ervaren. Oftewel, er lijkt sprake te zijn van een omgekeerd Mattheüseffect: degenen met de minste gezondheid hebben het meeste baat bij het doen van vrijwilligerswerk.
Riëtte Joosse is in 2017 afgestudeerd als socioloog aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Lees het artikel 'Ook ongezondste mensen worden beter van vrijwilligerswerk' op socialevraagstukken.nl. Dit artikel is gebaseerd op haar onderzoek ‘Gezond door vrijwilligerswerk?’, dat in opdracht van Movisie is uitgevoerd.
