Vernieuwen in zes stappen

Hulp bij vernieuwingen in de cliëntenparticipatie

Gemeenten zijn volop aan de slag met vernieuwingen in de cliëntenparticipatie. De lat ligt hoog: nieuwe doelgroepen betrekken, rechtstreeks contact in de gehele beleidscyclus, online raadplegen. Movisie heeft een nuttig hulpmiddel ontwikkeld: de routekaart vernieuwing cliëntenparticipatie.

Vernieuwingen in de cliëntenparticipatie zijn niet via één uitgestippelde route te bereiken. Elke lokale situatie heeft een eigen historie en spelersveld. Ondanks de verschillende vertrekpunten zijn er zes stappen te onderscheiden. Onderstaande infographic laat deze zes stappen zien.

Download de uitgebreide publicatie

Bij elke stap een tip van Movisie-adviseur Daan de Bruijn:

Stap 1: Aanleiding helder krijgen | Tip: Ga de breedte in

‘Waarom wilt u vernieuwen? Misschien wilt u alleen aan de wettelijke verplichting voldoen. Of u wilt vernieuwen om directer contact met inwoners, specifiek cliënten te krijgen en een groter draagvlak voor beleid. Ga de breedte in bij het beantwoorden van de waaromvraag: delen beleidsambtenaren, de gemeenteraad en het college hun visie? Hoe zien de bestaande cliëntenraden het? En andere betrokken inwoners?’

Stap 2: Meedenkers betrekken | Tip: Haal een frisse blik van buiten

‘Om tot echte vernieuwing te komen, moet je met een frisse blik kunnen kijken. Voor mensen binnen de bestaande structuur is dat soms lastig. Betrek ook the unusual suspects. Denk aan sleutelfiguren uit een wijk, sociaal ondernemers, kunstenaars.’

Stap 3: Besluiten nemen | Tip: Wees open en duidelijk

‘Wees duidelijk, zeker bij besluiten over het voortbestaan van de bestaande adviesraden. Als de bestaande raad ophoudt te bestaan, kunt u mensen op persoonlijke titel uitnodigen mee te werken. Als op voorhand niet duidelijk is of de bestaande raad blijft bestaan, kunt u in alle openheid met elkaar overeenkomen dat juist het gezamenlijke proces tot het antwoord zal leiden.

Stap 4: Model ontwerpen | Tip: Creëer experimenteerruimte

‘Timmer het nieuwe model niet dicht. Het is een natuurlijke neiging om rollen en verantwoordelijkheden tot in detail in te willen vullen. Maar juist dan ontstaan vaak meningsverschillen. Veel zaken zullen zich moeten uitwijzen in de praktijk. Daar is experimenteerruimte voor nodig.’

Stap 5: Implementeren | Tip: Cliënten in de sollicitatiecommissie

‘Betrek bijv. een cliënt met een licht verstandelijke beperking bij de wervingsprocedure voor een nieuw adviesorgaan. Niet om goede sier mee te maken maar vooral voor de inhoud. Ze doen doorgaans niet aan sociaal wenselijke antwoorden en ze filteren het jargon uit de gesprekken. Zo kom je snel tot de kern.’

Stap 6: Veranderen als gemeente | Tip: Stem af tussen afdelingen

'Eén en dezelfde cliënt heeft vaak te maken met meerdere wetten: Wmo, Participatiewet en/of Jeugdwet. Integrale cliëntenparticipatie werkt alleen als de gemeentelijke afdelingen onderling hun beleid goed afstemmen. Doordenk de consequenties van deelbeleid voor een grotere groep inwoners. Zorg ook dat de gemeentelijke werkprocessen en communicatielijnen aansluiten bij de nieuwe adviesstructuur. Vanaf beleidsontwikkeling tot en met evaluatie.

Verdiepend cliëntervaringsonderzoek
Najaar 2016 voerde Movisie in opdracht van de gemeente Ede een ervaringsonderzoek uit onder cliënten van de Wmo, Participatiewet en Jeugdwet. De resultaten geven de gemeente grondig inzicht in hoe cliënten hulp en ondersteuning ervaren en wat er beter of anders kan. De uitkomsten zijn ingrediënten voor de ontwikkelopgave sociaal domein. Dankzij de vernieuwende opzet hielp het onderzoek ook in de opbouw van een duurzame relatie met (nieuwe) cliënten, al dan niet in georganiseerd verband.

De diepte in
Naast een kwantitatief deel had het onderzoek een kwalitatieve insteek. Om diep te kunnen graven zijn de onderzoekers op heel diverse manieren en in verschillende settings het gesprek aangegaan met cliënten interviews thuis, gesprekken in focusgroepen en in spelvorm, plus verschillende grotere bijeenkomsten. Onderwerp van gesprek waren steeds acht waarden die iets zeggen over de kwaliteit van de hulp en ondersteuning.
De meeste gingen over het proces, zoals partnerschap en gelijkwaardigheid. Sommige gingen over de outcome, zoals welbevinden. Welke waarden vinden cliënten belangrijk? In hoeverre vinden ze dat die waarden gerealiseerd worden in de hulp en ondersteuning die ze krijgen? En wat kan daar beter in?

Meer weten over dit onderzoek? Lees hier meer of neem contact op met Karin Sok K.Sok@movisie.nl.