‘Professionals stellen zich te veel in op de heteronorm’
Eenzaamheid, depressies en suïcidaliteit. Dit zijn enkele problemen waar homoseksuele, bi+ of transgender personen mee te maken kunnen hebben. Deze problemen zijn het gevolg van onder meer reacties en afwijzingen die zij krijgen op hun identiteit. ‘Lhbti+ personen worden nu vaak niet gezien door sociaal professionals omdat ze, onbewust, werken vanuit de heteronorm. Hier moet verandering in komen, want de problemen zijn serieus.’
Else Boss is adviseur Participatie en lhbti+ beleid bij Movisie. Samen met haar collega’s ontwikkelde ze een gratis e-learning module voor sociaal professionals die hen helpt om de kennis over lesbische, homoseksuele, bi+ en transgender personen (lhbt) te vergroten en om op een open manier het gesprek met cliënten aan te gaan over het onderwerp. En dat is nodig, want op dit moment is er te weinig aandacht voor deze kwetsbare groep.
Afwijzing
Boss: ‘Uit onderzoek blijkt dat één op de vijftien Nederlanders lhbt is en dat deze groep soms moeite heeft om dit te uiten. Dit komt doordat ze te maken krijgen met afwijzing, pesten en een gebrek van acceptatie vanuit de samenleving. Ze ontwikkelen hierdoor vaak een soort check waarbij ze telkens nagaan of een situatie veilig genoeg is om uit de kast te komen. Dat maakt, zeker bij oudere generaties die veel te maken hebben gehad met afwijzing, dat ze het onderwerp minder snel opnieuw op tafel leggen. Dat ze niet altijd kunnen zijn wie ze zijn, heeft veel impact. Het kan bijvoorbeeld resulteren in eenzaamheid en depressiviteit. Daarnaast is bekend dat lhbt jongeren 4,5 keer meer suïcidaal gedrag vertonen dan hun leeftijdsgenoten.’
Onbewust
Ondanks al deze feiten, staat de groep lhbti+ personen niet heel hoog op de prioriteitenlijst van sociaal professionals. En dat is vaak onbewust. Boss: ‘Alles in onze omgeving is ingesteld op de heteronorm. Kom je oudere dame tegen, dan vraag je automatisch naar haar man en niet naar haar partner. Ook formulieren en gespreksmodellen van bijvoorbeeld wijkteams gaan uit van man/vrouwrelaties.’
Handelingsverlegenheid
Ook weet Boss dat er onder professionals soms sprake is van handelingsverlegenheid als het gaat om lhbti+ personen. Beledig je een cliënt die helemaal niet homoseksueel is als je hiernaar vraagt? Hoe breng je op een subtiele manier het onderwerp ter sprake? En hoe zorg je voor een veilige sfeer waarin de cliënt ook echt open naar je kan zijn?
Wees je ervan bewust dat je cliënt ook anders kan zijn
E-learning
Movisie ontwikkelde een e-learning module die per vandaag gratis beschikbaar is. Doel van de module is om de kennis over lhbti+ te vergroten. Wat is lhbt precies? Wat maakt lhbti+ personen kwetsbaar? Tegen welke problemen kunnen lhbti+ personen aanlopen? Boss: ‘Daarnaast hebben we drie casussen uitgewerkt waarmee professionals kunnen oefenen. De personen in de casus worden kort voorgesteld en vervolgens wordt een gesprekssituatie gesimuleerd waarin de deelnemer aan de module telkens voor drie verschillende vragen, antwoorden of reacties kan kiezen. Vervolgens brengen we in beeld hoe de cliënt uit de casus hierop zou reageren.’
Open houding
Het belangrijkste advies dat Boss heeft aan professionals: wees je ervan bewust dat je cliënt ook anders kan zijn. ‘Als je je er bewust van kunt zijn dat je cliënt misschien lhbti+ kan zijn en dit ook accepteert, zal de cliënt hier ook sneller met je over praten. Er zijn bijvoorbeeld casussen bekend in wijkteams waarin een cliënt twee of drie keer een traject is gestart, maar waarbij nooit naar voren kwam dat de klachten van de cliënt, bijvoorbeeld suïcidaliteit, werden veroorzaakt door een worsteling met zijn seksuele identiteit. Komt dat niet op tafel? Dan kun je blijven behandelen, maar heeft het geen effect. Geef je cliënt het gevoel dat als hij hierover wil praten, dat dat met jou kan.’
Lhbti+?
Wat is lhbti+ nu eigenlijk precies? Het staat voor lesbische, homoseksuele, bi+, transgender en intersekse personen. De eerste drie hebben te maken met seksuele identiteit, op welk gender val je? De laatste twee gaan over wat je voelt. Identificeer je jezelf als man, als vrouw, als allebei of als geen van beiden? Intersekse personen hebben bijvoorbeeld een andere chromosomencombinatie dan het standaard XX (vrouw) of XY (man). Dit uit zich in interne of externe ontwikkeling. Bijvoorbeeld een vrouw die geen baarmoeder heeft ontwikkeld. Naast lhbti zijn er nog meer letters. Bijvoorbeeld aseksueel (A) en queer (Q). Aseksuele personen hebben een gebrek aan seksuele aantrekkingskracht en/of seksueel verlangen. Mensen die zich identificeren als queer, zetten zich af tegen de heteronorm. Boss: ‘In Amerika wordt gesproken over the alphabet people. Dat zijn alle mensen die niet in de heteronorm passen. In Nederland kiezen we ervoor om de term lhbti+ te gebruiken om de hele groep te duiden.’
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Zorg+Welzijn.
