Lokale samenwerking rondom informele zorg
‘Elkaar kennen is echt belangrijk’
Het lokale aanbod ter ondersteuning van kwetsbare burgers en mantelzorgers is niet meer uitsluitend in handen van welzijnsstichtingen, zorgorganisaties en het steunpunt mantelzorg. Actieve burgers bedenken en organiseren succesvol diensten en voorzieningen in buurten, wijken, dorpen en steden. Hoe werken de gemeente en lokale organisaties goed samen met hen? Anita Peters, expert informele zorg bij Movisie, licht dit toe aan de hand van de infographic Samenwerken met informele zorg.
Waarom is samenwerken met informele zorg belangrijk?
'De afgelopen jaren zijn gemeenten en organisaties bezig geweest met de vraag hoe zich tot de ‘nieuwe wereld’ van de decentralisaties te verhouden. De decentralisatie daagt zorgaanbieders uit zorg en ondersteuning dichterbij cliënten te organiseren en de zorg meer op maat aan te bieden. Daarbij is niet het aanbod van de aanbieder leidend, maar de vraag van de zorgvrager. Deze beweging vraagt om heroriëntatie van aanbieders. De afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor de samenwerking met wijkteams en andere interdisciplinaire samenwerkingsverbanden. Het is nu tijd om ook informele zorg erbij te betrekken en antwoord te geven op de vraag hoe we de samenwerking tussen formele en informele zorg kunnen optimaliseren.
Movisie heeft een infographic ontwikkeld waarin vijf aspecten staan voor een succesvolle samenwerking met informele zorg. Wat houdt dit model in?
‘De infographic is gebaseerd op een model van Kaats uit 2008 en breng de verschillende aspecten van samenwerking met informele zorg in kaart. Bij zo’n samenwerking komt ambitie, belang, relatie, organisatie en proces om de hoek kijken. Het model belicht de ingrediënten voor een succesvolle samenwerking rondom informele zorg. Zo gaat het over de belangen van de deelnemende partijen, het formuleren van een gezamenlijke ambitie en de onderlinge relatie. Tijdens workshops en trainingen werken we met het model. Professionals, maar ook mantelzorgers zijn enthousiast omdat de infographic inzicht geeft in welke aspecten er van belang zijn voor een goede samenwerking. Het helpt om het gesprek met elkaar aan te gaan. In Beverwijk hielp het model om te benoemen dat er verschillende belangen zijn en daarover het gesprek aan te gaan. Vaak gaat het over (subsidie)geld. En dan helpt het weer om met elkaar terug te gaan naar de gezamenlijke ambitie.’
Inspiratiewijzer Lokaal Samenspel
Steeds meer bewoners willen zelf zorg en ondersteuning organiseren in hun eigen wijk of dorp. Om dat goed en met plezier te kunnen doen is het belangrijk om goed samen te (kunnen) werken met gemeenten en aanbieders van zorg en ondersteuning. En, hoe zeggen we dit netjes: er valt nog veel te winnen! In deze inspiratiewijzer lees je over de praktijk van living labs, met daarbij tips over hoe de samenwerking productiever kan worden vormgegeven. Je vindt in de inspiratiewijzer ook een aantal praktische werkvormen om zelf mee aan de slag te gaan. Bekijk de Inspiratiewijzer Lokaal Samenspel.
Wat is onmisbaar bij lokale samenwerking?
‘Bij alle aspecten gaat het erom vanaf het begin aandacht aan te schenken en open over te zijn. Als adviseur zie ik regelmatig dat de gemeente en lokale organisaties vaak enthousiast met elkaar in een samenwerkingstraject stappen en aan de slag gaan. Nieuwe partijen melden zich ook, willen ook meedoen, maar dan is het wel van belang om met elkaar helder te krijgen: wat is onze ambitie, waar willen we naar toe, hoe verhouden onze belangen zich tot elkaar? Over die en andere vragen moet je het met elkaar hebben. Je hebt elkaar daarbij nodig. Als je mantelzorgers wilt bereiken en ondersteunen op de plaatsen waar ze komen, dan heeft ook de zorgorganisatie, de werkgever, het ziekenhuis, maar ook de kerk, moskee of de buurt een belangrijke rol. Samenwerking is een must. Recent hoorde ik vanuit Limburg dat een huisarts in gesprek was met allerlei organisaties die zich richten op de ondersteuning van mantelzorgers. De huisarts was verbaasd over hoeveel er beschikbaar is voor mantelzorgers, terwijl hij dagelijks (overbelaste) mantelzorgers ziet en spreekt in zijn praktijk. Dan zie je weer hoe belangrijk relatie is. Elkaar kennen is dus echt belangrijk, ook dat zie je in het model terug.’
'Samenwerking is een must'
Hoe zorg je ervoor dat de samenwerking geen doel op zich wordt?
‘Een ambitie die vanuit de doelgroep is geformuleerd, kan daarbij helpen. Kijk ook regelmatig met elkaar naar de ambitie. Hebben we nog scherp waar we mee bezig zijn? Een tip daarbij: neem een vertegenwoordiging van je doelgroep op in de projectorganisatie. En geef diegene de opdracht om luis in de pels te zijn (en te blijven). Een goed voorbeeld is een traject dat Movisie doet in de Bollenstreek, waarbij samen met mantelzorgers, medewerkers van zorg- en welzijnsorganisaties en de gemeente een doelenboom gemaakt wordt. Het is ontzettend mooi om te zien hoe ieders ervaring met mantelzorg waardevol is om samen te komen tot een doel. Het gaat dan niet om de activiteiten die er georganiseerd worden voor mantelzorgers, maar om wat ze echt nodig hebben: van goede zorg voor de cliënt, erkenning op werk of school tot financiële compensatie.’
Wat kan samenwerken met informele spelers als burgerinitiatieven en vrijwilligersorganisaties opleveren?
‘Kansen liggen in het realiseren en verwerkelijken van betere zorg en ondersteuning voor zorgvragers en hun naasten. Namelijk zorg en ondersteuning die bij hen aansluit. Door de inzet en betrokkenheid van verschillende organisaties kan maatwerk worden geleverd. Daarbij doet informele hulp niet onder voor formele hulp.’
Wilt u als gemeente aan de slag met het verbeteren van de ondersteuning van mantelzorgers? Gebruik dan de Digimon Informele Zorg. Dit is een lokale monitor die inzicht geeft in het ondersteuningsaanbod voor mantelzorgers in een gemeente.
