Hoe waar dat is, wordt roerend duidelijk als je ziet hoe ouderen en kinderen elkaar wederzijds in beweging zetten bij het maken van de dansvoorstelling Kijk in mijn ogen. Je ziet bij die kinderen het begin van een essentieel besef indalen – dat ze in niets verschillen van die ouderen. Het enige wat er tussen hen in staat is een jaar of zeventig, die in één lang aaneengeschakeld heden als een vingerknip voorbij zullen gaan. De ouderen herinneren zich op hun beurt dat ze die vingerknip geleden nog konden bewegen alsof de zwaartekracht geen vat op ze had.

'Het enige wat er tussen de ouderen en kinderen in staat is een jaar of 70, die in een lang aaneengeschakeld heden als een vingerknip voorbij zullen gaan'

Het mooie van kunst is dat je er iets mee in de wereld brengt dat er nog niet was, of in elk geval nog niet op jouw manier. Het is een verhaal – jouw verhaal. Het hoeft niet waar te zijn, al mag het wel. Soms kun je de waarheid zelfs beter uitleggen door iets heel anders te vertellen. Dat is de bevrijding van het maken van kunst. Het woord zegt het al: het is kunst, iets kunstmatigs, het is niet het leven zelf – het is een spiegel voor dat leven. In feite zet je iets tussen jezelf en de wereld in, als een soort bliksemafleider. Je bent het zelf en je bent het niet – jouw verhaal zou net zo goed over de luisteraar zelf kunnen gaan, en dus wordt er geluisterd.

Kunst is een vrijplaats, een vorm waarin je dingen kunt zeggen die je anders nooit zou durven zeggen. Of niet zo snel. Het is zelfs mogelijk dat je door kunst te maken pas ontdekt dát je iets wilde zeggen, en bovendien: wat. Als jonge kunstenaars met oudere mensen gaan praten, bijvoorbeeld, om beeld te maken van wat ze gehoord hebben. Of als ouderen zelf het podium betreden om te vertellen wat er volgens hen toe deed in hun leven.

'Kunst wordt het pas als het viert dat we even mogen bestaan'

Wat kunst is weet ik ook niet. Waarom niet? Omdat kunst zoveel tegelijk is. Te veel om te kiezen. Maar op zijn minst is kunst, als het niets anders is, een vorm waarin je kunt uiten wat er in je leeft. Dat kun je ook zonder kunst te maken. Je kunt tegen vreemden gaan schreeuwen op straat, een half winkelcentrum overhoop schieten, de politiek in gaan, je de biecht af laten nemen door een man in een jurk of een therapeut zoeken. De mogelijkheden zijn eindeloos. Toch is dat alles geen kunst. Dat wordt het pas als het eerst en vooral viert dat we even mogen bestaan, om ons heen kijken en iets moois achterlaten voor als we weer terugkeren naar het niets. Het probleem met kunst, net als met het leven, is dat het nergens goed voor is. Maar dat is helemaal geen probleem. Integendeel. Het is een oplossing.

Ingmar Heytze