‘Ik ben van mij!’ leert jongeren over seksuele wensen en grenzen
Seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft veel verschijningsvormen. Wat de een ziet als een onschuldige hand op een knie, is voor de ander intimiderend. Grenzen respecteren: die van jezelf én van de ander is dan ook essentieel. De methode ‘Ik ben van mij!’ maakt jongeren hiervan bewust en draagt zo bij aan het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. 'Ik ben van mij!' is recent opgenomen in de databank Effectieve sociale interventies en erkend als 'Goed beschreven'.
'‘Ik ben van mij!’ is afgestemd op de doelgroep en biedt verschillende relevante onderwerpen in combinatie aan. De peer to peer benadering samen met het centrale thema zorgen voor mogelijkheden om aan te kunnen sluiten bij de leefwereld van jongeren', aldus de erkenningscommissie Maatschappelijke ondersteuning, participatie en veiligheid. Projectleider Charlot Pierik beantwoordt vijf vragen over hoe de methode in de praktijk werkt.
Waarom ‘Ik ben van mij!’?
‘De scheidslijn tussen seksueel gezond en grensoverschrijdend gedrag is soms dun. Wij zochten naar een manier die jongeren bewust maakt van dit grijze gebied. Wat doe je bijvoorbeeld als iemand teveel heeft gedronken? Weet je dan wel zeker dat iemand in is voor seks? En zoen je met iemand, omdat je het echt zelf wilt of voel je je door vrienden onder druk gezet? ‘Ik ben van mij!' maakt jongeren bewust van de keuzes en verantwoordelijkheden die ze zelf hebben. De meeste methoden gaan of over hoe je excessen voorkomt, of over de technische kant van seks. Dit gaat echt over het respecteren van je eigen grenzen en die van een ander en hoe je je hierover kunt uitspreken.’
Download de volledige methodebeschrijving in de databank Effectieve sociale interventies. In de databank vind je alle beschikbare informatie over gangbare methoden om vraagstukken aan te pakken. Hiermee vormt de databank een belangrijke bron van kennis voor professionals.
Is er nog meer verschil met andere methoden?
'‘Ik ben van mij!’ kent drie pijlers: de 6 seksregels, het uitgangspunt dat seksestereotypering een rol speelt bij seksueel grensoverschrijdend gedrag en dat jongeren vooral leren van elkaar. Dat laatste is essentieel. Uit onderzoek naar het puberbrein weten we dat jongeren eerder iets aannemen van leeftijdgenoten en dat ze graag met anderen leren. Ze moeten dan ook een actie verzinnen, waarmee ze andere jongeren bereiken. Dat kan elke keer anders zijn. Van een filmpje of een vlog tot een groepsdiscussie op school. Zo zorgen we ervoor dat wat ze leren beter blijft hangen.’
'Uit onderzoek naar het puberbrein weten we dat jongeren eerder iets aannemen van leeftijdgenoten'
En wat zijn die seksregels?
‘De methode heeft een educatieonderdeel, waarin de seksregels aan bod komen. Die geven houvast over wat gezond seksueel gedrag is. Er zijn er zes en ze zijn ontleend aan het Vlaggensysteem. Daarnaast is er aandacht voor seksestereotyperingen en dubbele moraal. Neem rapper Boef die meisjes ‘kechs’ noemt, omdat ze drinken en uitgaan. Hij als man mag dat wel. ‘Ik ben van mij!’ laat zien dat dit meten met twee maten gevolgen heeft voor verwachtingen die jongens en meisjes van elkaar hebben en dat dit kan leiden tot seksueel grensoverschrijdend gedrag. Een jongen die bijvoorbeeld tegen zijn zin seks heeft, omdat hij denkt dat jongens altijd zin moeten hebben.’
Hoe weet je dat de methode werkt?
We hebben de methode de afgelopen vijf jaar in de praktijk getest in 15 gemeenten. Toen heette het nog ‘WE CAN Young’. Op basis van die ervaringen hebben we de methode aangepast en verfijnd. Ook is er een effectmeting gedaan. Die laat zien dat 40% van de jongeren die hebben meegedaan een verandering bij zichzelf ziet. Een mooi resultaat.’
En wie kan er mee aan de slag?
‘Eigenlijk iedereen die met jongeren werkt. Van jongeren- en welzijnsorganisaties tot GGD’s en Centra voor Jeugd en Gezin. Voor het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs is er, samen met de Respect Education Foundation een speciale lessenreeks ontwikkeld. Een organisatie kan zelf besluiten met ‘Ik ben van mij!’ aan de slag te gaan of een gemeente kan de uitvoering initiëren. Bijvoorbeeld omdat het past bij hun beleidsdoelen voor preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Er is een gratis e-learning beschikbaar die uitvoerders en docenten een goede basis geeft om met de methode aan de slag te gaan.’
In de praktijk
Almere is een van de gemeenten die de methode in de praktijk heeft uitgevoerd. Mariëlle Hoogendorp, beleidsadviseur, herkent wat Pierik zegt: ‘Ik vind het een unieke methode, vooral door de peer-to-peer-educatie. Dat heb ik bij andere methoden nooit gezien. In onze gemeente is de deelname aan de activiteiten groot en je merkt ook echt dat het onderwerp bij jongeren blijft hangen. Daaraan zien we dat het werkt.’
Linda de Vries is jongerenwerker bij De Schoor in Almere die ‘Ik ben van mij!’ in opdracht van de gemeente Almere uitvoert. Ze heeft de afgelopen jaren al heel wat acties met jongeren gedaan. ‘Soms zijn dat grote groepsactiviteiten, zoals een toneelstuk dat jongeren onder onze begeleiding maken en opvoeren op scholen. Maar ik gebruik ‘Ik ben van mij!’ ook kleinschaliger. Hierbij zijn talenten van jongeren vaak een insteek. Kun je goed tekenen? Luister dan eens naar mijn verhaal. Zou jij je talent hiervoor willen inzetten? Dat werkt beter dan wanneer ik zeg: kom we gaan het eens hebben over seksueel grensoverschrijdend gedrag.’
Meer informatie over 'Ik ben van mij!' vind je op www.ikbenvanmij.nl. Een interview met Charlot Pierik verscheen eerder ook op de website van Zorg & Welzijn.
