Het idee voor dit project ontstond na het afronden van de kunstacademie, vertelt Rik. ‘Na mijn afstuderen heb ik films gemaakt om mensen die voorheen minder zichtbaar leken, meer naar de voorgrond te brengen. Het contact dat ik met de hoofdpersoon had, vond ik interessanter dan het maken van de daadwerkelijke film. In 2013 startte ik samen met fotografe Karen van Gilst een experiment. We vroegen ons af of we het niet konden omdraaien: mensen, in dit geval ouderen, een camera in handen geven om aan de hand van foto’s iets over zichzelf te vertellen. Op deze manier ligt het ‘maak-gedeelte’ niet meer bij mij: de persoon om wie het gaat maakt zelf keuzes in wat diegene wel of niet vastlegt, opschrijft en vertelt. Daardoor is het veel persoonlijker en authentiek.’

In gesprek aan de hand van foto’s

Samen met een groep thuiswonende ouderen in Rotterdam ging Rik aan de slag. ‘Het bleek dat deelnemers die het moeilijk vonden om hun gevoel in woorden uit te drukken, dit aan de hand van foto’s wel konden.’ Aan de deelnemers wordt gevraagd om tien foto’s te maken, waarna ze acht weken lang bij elkaar komen om verhalen uit te wisselen met behulp van deze foto’s. Wat vind jij nu echt belangrijk in het leven? Wat vind je leuk, maar ook: wat vind je moeilijk? Na deze bijeenkomsten vindt er een eindpresentatie plaats, waar de deelnemers hun foto’s en verhalen delen met hun vrienden en familie. 

Lees meer over Mijn Verhaal

Om deze methode ook op andere plekken in te zetten werd er hard gewerkt aan een handboek. Rik: ‘Eerst werkten we op projectbasis. Dan sta je acht weken voor de groep en ga je weg. Terwijl je deze mensen zo goed hebt leren kennen in deze korte tijd! Alles wat zij over zichzelf verteld hebben geeft ingrediënten om betere ondersteuning te bieden. Daarom trainen we nu mensen die dagelijks met de doelgroep werken, bijvoorbeeld welzijnswerkers, om een groep te begeleiden. Als uit de foto’s een bepaalde interesse blijkt, kan een deelnemer bijvoorbeeld geholpen worden aan een vrijwilligersklus die bij dat thema past.’

'Hoe groot of klein jouw verhaal ook is, het mag er zijn, jij mag er zijn'

Vertrouwen

Rita is deelnemer en inmiddels enthousiast ambassadeur van de interventie. ‘Ik kom dagelijks bij het Buurtsteunpunt van het Leger des Heils in Rotterdam, om onder de mensen te zijn en deel te nemen aan activiteiten. Ik heb veel meegemaakt en kon daar eerst niet over praten. Nu wil ik dat wel, en ik wil anderen helpen om hun verhaal te vertellen. Ik probeer de andere bezoekers uit hun schulp te halen. Dan merk je dat het hen oplucht om hun verhaal te delen.’

Toen Rita gevraagd werd om deel te nemen aan een groep van Mijn Verhaal was ze gelijk enthousiast. ‘We zijn begonnen met een groep van zes deelnemers. Omdat de andere deelnemers de begeleider of mij al kenden en vertrouwden, durfden ze ook mee te doen. Een aantal anderen vond het toch te spannend en te emotioneel, waardoor ze afhaakten.’ De rest van de groep heeft doorgezet, waardoor er mooie dingen zijn ontstaan. Rita vertelt: ‘Ik maakte een foto van een van mijn favoriete kaartspellen. Nu spelen we dat nog steeds regelmatig met de groep. Mijn favoriet was een carnavalsfoto. Tijdens de eindpresentatie versierden we de ruimte met carnavalsspullen en mocht ik op het podium een dans doen.’ Hierdoor werd Rita gevraagd om op te treden tijdens een landelijke bijeenkomst van het Leger des Heils en werd ze geïnterviewd door Bert van Leeuwen. 

Veilige setting

Voor iedereen levert het traject iets anders op, vertelt Rik. ‘Door het creëren van een veilige setting durven sommige deelnemers verhalen te vertellen die ze eerder nooit durfden te vertellen. Dat kunnen dingen zijn die iemand leuk, belangrijk of lastig vindt. Zo was er een deelnemer die graag nog eens met zijn zoons op vakantie wilde. Hij durfde dit niet te vragen, wilde zich niet opdringen. Uiteindelijk heeft hij dit toch opgeschreven en tijdens de eindpresentatie gedeeld. Dan is het ontzettend leuk om te horen dat ze een week later met z’n allen die vakantie geboekt hebben!’

'Deelnemers staan door Mijn Verhaal actiever in het leven en hebben meer zelfwaardering'

Erkenningstraject

Na een experiment in 2017 bij het Leger des Heils in Amsterdam, waar ook Movisie bij betrokken was, werd interventie Mijn Verhaal voorgedragen bij het erkenningstraject van ZonMw om als erkende interventie in de Databank Effectieve sociale interventies te worden opgenomen. Rik: ‘Het erkenningstraject is voor ons een kwaliteitsstempel. Toen ik hiermee begon was ik die jongen van de kunstacademie die een leuk project met ouderen deed. Maar het is veel meer! Nu de vermelding in de databank rond is, hebben steeds meer gemeenten interesse om met deze interventie te werken. Inmiddels hebben er al ongeveer 500 mensen deelgenomen aan Mijn Verhaal. Ouderen vormen de grootste groep deelnemers, maar we passen de methodiek ook toe bij andere doelgroepen, zoals mensen die mentaal kwetsbaar zijn en jongeren.’