De 7 competenties van de forensisch sociaal professional

In het Vakblad Sozio verscheen onlangs een artikel over wat een forensisch sociaal professional moet kunnen: ‘Ze moeten bij en voor cliënten een scherp oog hebben voor veiligheid en de kans op recidive. Tegelijkertijd werken zij aan gedragsveranderingen en re-integratie en participatie van cliënten.’ In de ‘Competentieset Forensisch Sociaal Professional’ van Movisie staan zeven competenties beschreven die ook in Sozio ter sprake komen.

Evert van Rest, één van de auteurs van de ‘Competentieset Forensisch Sociaal Professional’: ‘We hebben deze competentieset gemaakt als verdieping op de beroepscompetenties van de sociaal werker en van de jeugd- en gezinsprofessional. Want dit is echt een vak apart. Met de set kunnen beroepsverenigingen, opleidingen en werkgevers hun opleidingstrajecten en de beroepspraktijk ver-beteren. Ook wordt hiermee doorstroming, scholing en afstemming met het onderwijs makkelijker. Professionals kunnen de competentieset gebruiken voor reflectie op het eigen functioneren.’

Download de competentieset

De 7 competenties op een rij:

  1. Is vasthoudend in het nastreven van een effectieve werkalliantie met een cliënt die gedwongen is een maatregel of vorm van behandeling of begeleiding te accepteren.
  2. Combineert het beheersen van risicovol gedrag met het ondersteunen van gedragsverandering, en treedt hierin zelfstandig en weloverwogen op.
  3. Is in samenwerking met (netwerk)partners sturend en richtinggevend wanneer het juridisch kader daartoe aanleiding geeft.
  4. Legt verantwoording af aan de cliënt, de samenleving en de rechtstaat.
  5. Komt binnen het gedwongen kader zoveel mogelijk tegemoet aan de zelfbeschikking van een cliënt.
  6. Blijft mentaal stabiel handelen, vooral tijdens spanningsvolle situaties.
  7. Handelt op basis van gedeelde normen, ethische standaarden en gezamenlijke professionele verantwoordelijkheid.
     

‘Hij wilde niet naar zijn kamer. Hij schreeuwde: ik ga niet, want dan doen jullie de deur op slot. Heel snel schatte ik de situatie in en zei toen: als ik nu met jou de afspraak kan maken dat je op je kamer blijft tot ik kom, dan doe ik de deur niet op slot. Cliënt zei dat hij die afspraak kon maken. Later zei hij dat hij het erg gewaardeerd had dat de kamer niet op slot ging. De deur op slot deed hem namelijk denken aan vroeger en aan zijn vader die dat altijd deed.’ Casus uit: Competentieset Forensisch Sociaal Professional (Deanne Radema, Evert van Rest, Harry Hens, 2017)

Waarom heeft een professional zo’n competentieset nodig?

‘Wij geven in deze publicatie vier redenen om de set te gebruiken:

  1. Deskundigheidsbevordering van de forensisch sociaal professional: wat kan ik en wat wil ik nog meer kunnen?
  2. Begeleiding en sturen op competenties vanuit organisatie en leidinggevenden.
  3. Ontwikkelgesprekken, wervingsbeleid, scholingsbehoefte vanuit P&O.
  4. Beroepsontwikkeling vanuit professionals en beroepsvereniging.

De auteurs van het artikel in Sozio gaan uitgebreider in op het nut van zo’n competentieset, met name op punt 1 en 4. En voornamelijk het leven lang leren waar je als professional toe uitgedaagd wordt. Als professional heb je ooit een Mbo, Hbo of WO opleiding gevolgd, maar daarmee was en is je ontwikkeling niet klaar. Door praktijkervaring, extra opleidingen, intervisie met collega’s, het lezen van een boek en de eerlijke reacties van cliënten maakt je wijzer en een betere forensisch sociaal professional. Elke professional, opleiding en organisatie kan zijn ontwikkeling weer op een andere manier inrichten, zonder de kern van het vak uit het oog te verliezen.' Sozio: ‘Deze ‘eenheid in verscheidenheid’ wordt mogelijk als onderwijseenheden teruggrijpen op een vergelijkbaar vertrekpunt: de competentieset forensisch sociaal professional.’

‘Ik heb te maken met een kindje van 14 maanden waarbij er sprake is van huiselijk geweld. De moeder verblijft met kind elders, maar is in het vrijwillig kader al vier keer teruggegaan naar de vader van het kind. Ik ben betrokken nu er een ondertoezichtstelling is opgelegd. Vanuit het belang van het kind wil ik niet dat het kind wordt blootgesteld aan ruzies en agressie. Als moeder dit niet zelf oppakt, grijp ik in. Ik besprak met haar: “realiseer je je waar je je kind aan blootstelt?” Moeder antwoordde daarop: “maar hij is zo klein, hij ziet of hoort het niet”. Ik heb toen aangegeven dat baby’s wel degelijk opmerken als er spanning heerst. De zus van moeder zat erbij en die kon mijn verhaal heel mooi ondersteunen. Moeder zag toen de gevolgen van haar gedrag voor haar zoontje. En realiseerde zich ook: “inderdaad: mijn zoontje heeft mij weleens getroost. Dat hoort niet, dat is niet normaal.’ Casus uit: Competentieset Forensisch Sociaal Professional (Deanne Radema, Evert van Rest, Harry Hens, 2017)

Mooie praktijkvoorbeelden

In Sozio staan een aantal mooie voorbeelden beschreven hoe de competenties terugkomen in de ontwikkeling van (aankomend) professionals: Zo werkt de HAN al enkele jaren met een programma waarin de competentie ‘handelen op basis van gedeelde normen, ethische standaarden en gezamenlijke professionele verantwoordelijkheid’ bijzondere aandacht krijgt. In hun onderlinge uitwisseling van casuïstiek leren ze de diversiteit van de professional herkennen en ze leren ontdekken hoe hun eigen socialisatie hierin doorklinkt.

Wil je het artikel 'Wat kan de forensisch sociaal professional?' lezen? Bestel het februari-nummer van Sozio. Download de gratis ‘Competentieset Forensisch Sociaal Professional’ van Movisie.